ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเข้ารับบริการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ในสตรีอายุ 30-60 ปี อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย

Abstract

จากสถิติประเทศไทยปี พ.ศ. 2563 มะเร็งปากมดลูกเป็นมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับ 3 มีอัตราการตายเฉลี่ยปี พ.ศ. 2554 – 2563 อยู่ที่ 6.77 รายต่อประชากรหญิง 100,000 คน ในขณะที่อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย มีอัตราการตายจากมะเร็งปากมดลูกอยู่ที่ 10.82 รายต่อประชากรหญิง 100,000 คน ซึ่งเป็นอัตราการตายที่สูงกว่าระดับประเทศ การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเข้ารับบริการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ในสตรีอายุ 30 - 60 ปี อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวาง (Cross-sectional Study) ระหว่างเดือนเมษายน - กันยายน 2567 กลุ่มตัวอย่างทั้งสิ้น 414 คน ที่อาศัยอยู่ในอำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย ดำเนินการเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ใช้สถิติเชิงพรรณนา คือ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ปัจจัยที่สัมพันธ์ต่อการเข้ารับบริการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกโดยใช้สถิติเชิงอนุมาน คือ chi square หรือ Fisher’s Exact test เพื่อทดสอบหาความสัมพันธ์เบื้องต้น จากนั้นใช้ Logistic regression สำหรับใช้ในการทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรปัจจัย จากผลการศึกษาพบว่า สตรีอายุ 30 - 60 ปี ในพื้นที่ เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกร้อยละ 43.0 เมื่อวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ผู้รับบริการที่มีเชื้อชาติไทย เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มากกว่ากลุ่มชนชาติพันธุ์/เชื้อชาติอื่น 0.26 เท่า (95% CI: 0.13-0.52) ผู้ที่ใช้เวลาเดินทางจากบ้านไปยังสถานบริการน้อยกว่า 5 นาที เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกมากกว่าผู้ที่ใช้เวลาเดินทางจากบ้านไปยังสถานบริการมากกว่า 6 นาที 2.03 เท่า (95% CI:1.19-3.43) ผู้ที่ไม่ได้ประกอบอาชีพเกษตรกร เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มากกว่าผู้ที่มีอาชีพเกษตรกร 1.78 เท่า (95% CI: 1.06-2.96) ผู้ที่เคยตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยชุดตรวจด้วยตัวเองเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มากกว่ากลุ่มที่ไม่เคยตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยชุดตรวจด้วยตัวเอง 1.95 เท่า (95% CI:1.01-3.77) และผู้ที่มีการรับรู้ความรุนแรงของโรคมะเร็งปากมดลูกในระดับสูง เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกมากกว่ากลุ่มที่มีการรับรู้ความรุนแรงของโรคระดับต่ำ – ปานกลาง คิดเป็น 4.37 เท่า (95% CI: 2.22-8.60) จากการศึกษาครั้งนี้ พบอัตราการเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีอายุ 30 - 60 ปี ในพื้นที่ อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย ร้อยละ 43.0 นั้น นับเป็นอัตราการเข้ารับการตรวจคัดกรองที่ต่ำกว่าระดับมาตรฐานที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด โดยพื้นที่เขตชายแดนหรือพื้นที่ห่างไกลมีอัตราการเข้ารับการตรวจคัดกรองต่ำกว่าพื้นที่อื่น ๆ อันเนื่องมาจากการได้รับข่าวสาร ความไม่สะดวกในการเข้ารับบริการ อีกทั้งในพื้นที่ห่างไกลยังพบว่า มีกลุ่มชนชาติพันธุ์อื่นอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งกลุ่มคนเหล่านี้มีข้อจำกัดในการเข้ารับบริการด้านสุขภาพ ทั้งข้อจำกัดทางด้านภาษา ความเข้าใจและการเข้าถึงบริการ ดังนั้นควรรณรงค์ให้ประชาชนในพื้นที่โดยเฉพาะกลุ่มที่มี เชื้อชาติอื่น ๆ ให้เข้ารับบริการการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก และสนับสนุนชุดตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตัวเองเพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่กลุ่มเป้าหมายได้ รวมถึงให้คำแนะนำเกี่ยวกับความรุนแรงหรือผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการเกิดโรคมะเร็งปากมดลูก