Abstract:
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์กลวิธีทางภาษาในการนำเสนอสตรีในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนโดยใช้แนวคิดของ van Dijk (2008) จากการวิเคราะห์พบกลวิธีทางภาษา พบ 1) ชุดคำศัพท์ 2 ประเภท คือ ชุดคำเรียกที่สื่อถึงสตรีเชิงบวกและเชิงลบ และชุดกริยาวลีที่สื่อสตรีที่มีอำนาจและอยู่ใต้อำนาจ 2) โครงสร้างประโยค 4 ประเภท คือ ประโยคกรรตุวาจก ประโยคกรรมวาจก ประโยคเงื่อนไข และประโยคแสดงเหตุผล 3) วัจนกรรม 5 ประเภท ตามแนวคิดของ Searle (1969) 4) วาทศิลป์ในการใช้โวหารและการเปรียบเทียบ 5) อวัจนภาษา 6) การนำเสนอฝ่ายเรา-เขา กลวิธีที่ปรากฏแสดงให้เห็นความคิด ความเชื่อ และทัศนคติของคนในสังคมที่สตรีต้องปฏิบัติตามกฎหมายและบรรทัดฐานที่สังคมกำหนด และทำตามผู้มีอำนาจในสังคม คือ พระมหากษัตริย์มีอำนาจสูงสุด พ่อแม่มีอำนาจเหนือลูก และสามีมีอำนาจเหนือภรรยา สตรีส่วนใหญ่ต้องอยู่ใต้อำนาจของพ่อแม่ สามี และของรัฐ มีเพียงสตรีสถานภาพแม่ที่มีอำนาจเหนือลูกและได้รับการยกย่อง เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนนำเสนอสตรีที่ไม่เท่าเทียมผู้ชาย อีกทั้งสตรีต้องได้รับโทษหากไม่ปฏิบัติตามสิ่งที่สังคมคาดหวัง ทำให้เห็นค่านิยม ความคิด ความเชื่อที่ครอบงำสังคมภายใต้การปกครองของรัฐและโครงสร้างทางสังคมที่ชายเป็นใหญ่
